Utrip Documentery

វត្ត​សំពៅ​ប្រាំ ស្ថិត​នៅ​ទីខ្ពង់​រាប នៅ​លើ​ភ្នំបូកគោ ក្នុង​ខេត្ត​កំពត ដែល​សព្វថ្ងៃនេះ​បាន​ក្លាយ​ជា​កន្លែង​ទេស​ចរណ៍ សម្រាប់​ស្រូប​យក​ខ្យល់​អាកាស​បរិសុទ្ធ​ និង​មាន​ទេស​ភាព​ស្រស់​ស្អាត ហើយ​អ្នក​ដំណើរ​អាច​ទៅកម្សាន្ត​ទីនោះ តាម​ផ្លូវ​ជាតិ​លេខ ៣ ពីភ្នំពេញ ទៅភ្នំបូកគោ មាន​ចម្ងាយ ១៨៩ គីឡូ​ម៉ែត្រ តែ​បើ​គិត​ពី​ផ្លូវ​កំពត-បូកគោ មាន​ចំនួន ៣២ គីឡូម៉ែត្រ។ ពី​ដើម​ខ្ពង់​រាប​បូក​គោ ជា​កន្លែង​យក​ខ្យល់​អាកាស​សម្រាប់​ជន​ជាតិ​អ៊ឺរ៉ុប ដែល​ជា​អាណា​ព្យាបាល​ស្រុក​យើង គឺ​លោក ​ហ្វ្រង់ស្វា-បូដ្វាំង ជារេ​ស៊ីដង់​សុប៉េរេ​យើ នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ បាន​ចាត់​កសាង ហើយ​សម្ពោធ​ផ្លូវ​ការ​កាលពី​ឆ្នាំ​១៩២៥ ក្នុង​រជ្ជកាល ព្រះបាទ​ស៊ីសុវត្ថិ។ កាលពី​សម័យ​កសាង​នោះ ដោយ​ទ្រង់​យល់​ថា បារាំង​រៀបចំ​ធ្វើ​ជា​ទី​សំណាក់​អាស្រ័យ​យក​ធាតុ​ត្រជាក់​សម្រាប់​ពួក​គេ ដូច្នេះព្រះមហា​ក្សត្រ​ខ្មែរ​យើង​ក៏ព្រះ​អង្គ ទ្រង់​ព្រះ​តំរិះ​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធិ​សាសនា​ភ្លាម​ដែរ គឺព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​សាង​អារាម​មួយ ដែល​មាន​កូន​វិហារ​តូច​មួយ​នឹង​ចេតិយ​ឡើង​មួយ។ សំណង់​វត្ត​នេះ​តាំង​លើ​ដីខ្ពស់ ជា​កំពូល​ភ្នំដ៏មាន​ផែន​ថ្មធំៗ​នៅ​ពាស​ពេញ ចម្លែក​ជាងគេ គឺផែន​ថ្ម ជា​បន្ទះៗ មាន​ទំហំ​បណ្តោយ​ ១០​ម៉ែត្រ និង​កំពស់ ១០​ម៉ែត្រ។ ទ្រង់​ទ្រាយ​ផែន​ថ្មនេះ មាន​ភាព​សំប៉ែត​ខ្ពស់ ទ្រទុង​នៅ​តំរៀប​គ្នា​ជា​ប្រាំ​សន្លឹក មាន​សណ្ឋាន​ដូច​ជា​ក្តោង​សំពៅ​ត្រដាង។ ឃើញ​រូបភាព​នៃ​ផែន​ថ្ម​ទាំង​ប្រាំ​ផែន​នេះហើយ មាន​សណ្ឋាន​ដូច​សំពៅ​៥ កំពុង​បើក​ក្តោង និង​ការ​កសាង​ក៏ត្រូវ​ធ្វើ​នៅ ជាប់​ផែន​ថ្ម​នេះ​ទៀត ទើប​អ្នក​ផង​ទាំងពួង​ហៅ​ទី​នេះ​តាម​សន្មត់​ថា “វត្ត​សំពៅ​៕

#ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក នាសម័យបុរាណ គឺជារាជធានីខ្មែរបុរាណ នគរភ្នំ។ ពាក្យ «គុក» សំដៅ «ប្រាសាទ ឬទីងងឹត» បានន័យថា ជាទីកន្លែងគោរពបូជាដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ ដើម្បីអប់រំចិត្ដ ព្រោះថាប្រាសាទជាទីកន្លែងសក្ការៈបូជារបស់ព្រះរាជា គឺមិនមែនជាទីកន្លែងសម្រាប់ព្រះអង្គគង់នៅទេ ហើយបច្ចុប្បន្នពាក្យ «គុក» ក៏មានន័យអប់រំចិត្ដដែរ គឺមិនមែនជាទីសម្រាប់សប្បាយនោះទេ។ ដោយក្នុងនោះចំពោះទីតំាង ភូមិសាស្រ្ដប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកទៀតសោត បានភ្ជាប់ទៅនឹងទន្លេសាប ដោយមានផ្លូវបុរាណចេញពីកំពែងក្រុង។ ក្នុងបរិវេណនៃទីក្រុងនេះ គឺមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញដោយដីពីរជាន់ ហើយជ្រុងខាងលិចប្រវែងប្រមាណ ២គីទ្បូម៉ែត្រ និងមានរៀបចំប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកយ៉ាងសំបូរបែបទៀតផង។ ចំពោះការរស់នៅរបស់ប្រជាជនវិញ មានចំនួនរាប់ម៉ឺនគ្រួសារ និងនៅចំកណ្ដាលក្រុង មានការរៀបចំអាសនៈយ៉ាងធំ សម្រាប់ព្រះរាជាធ្វើសវនការផងដែរ។ ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក បានកសាងទ្បើងដោយព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១ ក្នុងស.វ.ទី៧ នៃគ.ស. បើតាមសិលាចារិក ជាភាសាសំស្រ្ដឹក និងភាសាខ្មែរ រាជធានីនេះ មានឈ្មោះថា «ឥសានបុរ» ជានាមរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់។ អ្វីដែលសំខាន់នោះ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ ចំពោះការគ្រប់គ្រង គឺផ្អែកតាមនយោបាយ និងសាសនា ដោយហេតុនេះបានជាក្នុងរាជ្យព្រះអង្គ មានការកសាងប្រាសាទយ៉ាងច្រើន។ ក្នុងនោះចំពោះការកសាងក៏មានច្រើនដំណាក់កាលផងដែរ បានន័យថា ចាប់ពីស.វ.ទី៧ ដល់ស.វ.ទី១១ ជាបន្ដបន្ទាប់មានប្រមាណជា ៨០ប្រាសាទ។ តែក្នុងចំណោមប្រាសាទនេះ គឺភាគច្រើនបានកសាងក្នុងរាជ្យស្ដេច បីអង្គគឺ៖ ទីមួយ៖ ឥសានវរ្ម័នទី១ ទីពីរ៖ ព្រះបាទមហេន្រ្ទវរ្ម័ន និងទីបី៖ ព្រះបាទភវរ្ម័នទី២ ព្រោះតែហេតុនេះបានជាប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ត្រូវបានគេចាត់ថ្នាក់ក្នុងរចនាបថមានដូចជា៖ សំបូរព្រៃគុក ព្រៃក្មេង កំពង់ព្រះ គូលេន និងបាពួន នាស.វ.ទី១១ នេះឯង។ ក្នុងចំណោមប្រាសាទទំាងនេះផងដែរ ចំពោះចំណុចពិសេសផ្នែករចនាបថនោះ គឺក្បាច់ផ្កាឈូក ឬត្របកឈូកជាក្បាច់លម្អ មានអត្ថន័យសំខាន់ណាស់ក្នុងជំនឿខ្មែរ រហូតមកដល់ថ្ងៃនេះគឺ «តំណាងឲ្យភាពស្អាតស្អំ និងបរិសុទ្ធ»។ ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលប្រវត្ដិក្រោយមក ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក នៅឆ្នាំ១៩១១ ត្រូវបានជនជាតិបារំាងលោក ហង់រី ប៉ាតម៉ង់ទីចេ (Henri Parmentier) ជាតំណាងសាលាបារំាងចុងបូព៌ា (EFEO) លោកបានធ្វើការសិក្សាលម្អិត និងបានបែងចែកប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកនេះ ជាបីក្រុម៖ ១៖ ក្រុមប្រាសាទសំបូរ (ក្រុមខាងជើង) ប្រហែលជាប្រាសាទសាងចាស់ជាងគេស.វ.ទី៧។ ២៖ ក្រុមប្រាសាទខាងត្បូង និងចុងក្រោយ ក្រុមប្រាសាទតោ (ក្រុមកណ្ដាល)។ តមកទៀត ក្នុងសម័យសង្រ្គាមនាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ មក ក្រុមប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ក៏ស្ថិតនៅក្នុងភាពឯកកោ និងមានការគំរាមកំហែងពីធម្មជាតិម្ដងទៀត។ * ថ្ងៃទី ៨ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ នេះ ជាថ្ងៃប្រជាជាតិខ្មែរទំាងក្នុង និងក្រៅប្រទេសមានមោទនភាព និងសាទរជាថ្មីម្ដងទៀត បន្ទាប់រំលង (មួយថ្ងៃ) ពីពិធីរំឭកខួប៩ឆ្នាំប្រាសាទព្រះវិហារមកនេះ គឺប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ត្រូវបានគណៈកម្មការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក នៃអង្គការយូណេស្កូបានសម្រេចចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ។

សព្វថ្ងៃ ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ មានផ្ទៃដីប្រមាណ ៣៥០គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដោយស្ថិតនៅក្នុង ភូមិដំរីផុត ឃុំគិរីរម្យ ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ១១២គ.ម ពីរាជធានីភ្នំពេញ តាមបណ្តាយផ្លូវជាតិលេខ៤ ឆ្ពោះទៅកាន់ក្រុងព្រះសីហនុ។ បើយើងចាប់អារម្មណ៍ក្រឡេកទៅក្រោយតែបន្តិចនោះ យើងនឹងដឹងថា មុនទសវត្ស១៩៩០ តំបន់គិរីរម្យទាំងមូលមានផ្ទៃដី ៨១,៧២០ហិកតា។ ដោយសារតែការកាប់បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ព្រៃឈើកាន់តែរេចរឹលរួមតូចទៅៗ ទើបរាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្រេចចុះបញ្ជីរមណីយដ្ឋានគិរីរម្យនេះជា “ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិត” ដោយព្រះរាជក្រឹត្យព្រះបាទនរោត្ដមសីហនុ ចុះថ្ងៃទី ១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលមានផ្ទៃដី ៣៥,០០០ហិកតា។ សូមរំលឹកជូនថា ក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យនេះ គឺជាទីក្រុងទេសចរណ៍ដ៏ល្បីល្បាញមួយ ដែលសម្បូរទៅដោយជ្រោះ ទឹកធ្លាក់ និងរុក្ខជាតិបៃតងខ្ចី ព្រមទាំងម្រឹគីម្រឹគាស្ទើរតែគ្រប់ប្រភេទ ហើយវាបានប្រែក្លាយជាតំបន់ដ៏ទាក់ទាញ។ កាលនោះតំបន់ទេសចរណ៍ដ៏ល្បីនេះមានឈ្មោះថា “ក្រុងជូឡុង ឬ បុរីជូឡុង”។ ក្រុងទេសចរណ៍ដ៏ប្រណិតជូឡុងកើតឡើងដោយសកម្មជនសម្ដេចចក្រី ញឹក ជូឡុង និងចលនាប្រជាជនជាអ្នករួមវិភាគទាន។ គួរបញ្ជាក់ជូនថា ក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ក្រៅពីរាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងព្រះសីហនុ រដ្ឋាភិបាលសម័យនោះបានបង្កើតជាក្រុងថ្មីៗមួយចំនួនទៀតដូចជា ក្រុងអង្គរ ក្រុងកែប ក្រុងបូកគោ ក្រុងប៉ៃលិន និងក្រុងជូឡុងប៉ុណ្ណោះ។ បច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋខ្មែរបានសម្គាល់ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យជា ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ។ ឧទ្យានជាតិនេះ ក៏ជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដ៏ល្បីមួយក្នុងចំណោមរមណីយដ្ឋាន និងឧទ្យានជាតិដទៃទៀតនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ព្រោះទីនោះមានទេសភាពស្រស់ស្អាតលម្អដោយរុក្ខជាតិត្រូពិកតូចធំជាច្រើន ពិសេសនោះ គឺសម្បូរទៅដោយព្រៃស្រល់ដែលដុះឯងៗស្ទើរពាសពេញតំបន់នោះ ហើយជាព្រៃស្រល់រក្សាទុកធំជាងគេបំផុតរបស់កម្ពុជា។ ម្យ៉ាងទីនោះក៏សម្បូរព្រៃជាំស្លឹកធំដុះតាមមាត់ជ្រោះ និងព្រៃស្រោងសើម ដែលចម្រុះដោយជីវសាស្រ្តគ្រប់ប្រភេទផងដែរ៕